شاید بتوان مریم سلطانی را نمونه زن مسلمانی دانست که در حوزه های کارآفرینی، بازرگانی و سرمایه گذاری به فعالیت پرداخته است. در عین حال تجربه های بین المللی سلطانی، او را به الگوی زن مسلمان بدل ساخته که با حفظ تمامی شئون، در داخل و خارج از کشور کارآفرینی و سرمایه گذاری کرده است. مریم سلطانی به عنوان مشاور امور بانوان اتاق اصناف در تلاش است به واسطه همین تجربیات به دیگر زنان کمک کند. با او در خصوص نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی، فرصتهای سرمایه گذاری زنان و… به گفت و گو نشستیم.
به اعتقاد شما زنان به ویژه در کشورهای اسلامی چه نقشی میتوانند در توسعه داشته باشند؟
امروزه در سطح جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه بیشترین تمرکز بر چگونگی دستیابی به اهداف توسعه همه جانبه، یعنی توسعه پایدار و توسعه انسانی است. همان گونه که میدانید خانواده به عنوان واحد کوچکی از اجتماع در پیشرفت و توسعه فرهنگی جامعه نقش اول را دارد. اساس توسعه پایدار و جامعه مدنی در نظام اسلامی بر تربیت است و کانون تربیت و اصلی ترین نهاد مدنی خانواده است. توسعه، نیازمند انسان توسعه یافته است و انسان توسعه یافته از نهاد خانواده توسعه یافته با محوریت نقش تربیتی زنان توسعه یافته حاصل می شود و کشورهای مسلمان باید به طرف توسعه انسانی و توسعه پایدار و نهایتا توسعه انسانی بروند.
زنان نیز در توسعه و رشد اقتصادی جامعه نقش اساسی را ایفا میکنند و میزان، چگونگی و نوع حضور بانوان در عملکرد و چرخه های اقتصادی کشور تاثیرگذار است. لذا اقدام در جهت تواناسازی اقتصادی زنان مستلزم دسترسی آنها به منابع، کنترل روشهای منابع اقتصادی، درآمدها، موقعیتها و مزایای مبتنی بر پایه های درازمدت و مداوم است.
در این میان شما نقش زنان مسلمان را به طور مشخص در فعالیتهای اقتصادی چگونه ارزیابی میکنید؟
امروزه اهمیت و ارزش فعالیتهای اقتصادی و سرمایه گذاری زنان در دنیا و جهان اسلام با ورود گستردهتر زنان به اقتصاد بیش از پیش لمس شده است و همه ما نیز با توجه به این موضوع مهم در پی واکاوی چگونگی حضور بیشتر و موثرتر زنان هستیم. این در حالی است که نقش زنان در اسلام سبقهای بلند و تاریخی دارد. نمونه بارز زنان فعال اقتصادی و سرمایه گذار، حضرت خدیجه(س) اولین بانوی تاثیرگذار در تاریخ اسلامی است که به کار تجارت و بازرگانی مشغول بوده و حتی از این حیث نسبت به مردان همعصر خود نیز برتری داشته است.
حضور این زن ثروتمند در دنیای اسلام به همراه هزاران زن دانشمند و فعال که مورخان از بین صحابی پیامبر و دورتر از آن در قلمروهای مختلف اسلامی برشمردهاند، نشان میدهد خیلی وقت است تابوی فعالیتهای پررنگ زنان در عرصه اقتصاد شکسته شده است و هر مانعتراشی در این راه خلاف آموزه های راستین اسلامی است. یکسری از خصوصیات مشترک که البته در کشورهای اسلامی با باورهای دینی نیز ترکیب شده و استحکام بیشتری یافته، در میان زنان است که نیاز به توسعه و سرمایه گذاری برای این گروه را جدی کرده است. برای مثال دقت و حساسیت خاص زنان در حل مسائل، تواناییهای مدیریتی و آموزشی زنان و صرفهجویی و قناعت زنان در مسائل مالی که از طرفی امکان بروز فسادهای مالی را در میان آنها کمتر کرده است و همراه آن ظرافتهای زنانه و تعهدات و مسئولیت شناسی آنان که ریشه در باورهای اسلامی دارد، نشان میدهد بیتردید یکسوی توسعه از مسیر تواناییهای زنانه میگذرد. به همین دلیل تا صحبت از توسعه زیرساختها میشود، در بخشهایی مثل آموزش و پرورش و درمان نقش زنان یک نقش انکارنشدنی است. اگرچه توسعه زیرساخت به مشارکت همه گروه ها نیازمند است، اما برخی از بخشها ناگزیر از مشارکت زنان است، مانند سیستم آموزشی که ناخودآگاه به روحیات زنانه و دقت نظر آنها نیاز خواهد داشت.
در دنیای اسلامی این روحیات زنانه به اضافه باورهای اسلامی به زنان شخصیت ویژهای بخشیده است که البته تا اندازه ای با روحیات آنان نیز عجین شده است. کارفرمایان و زنان سرمایه گذار در دنیای اسلامی با حس تعهدی که به اشتغالزایی دارند، میتوانند در کنار درآمدزایی به رشد و ارتقای محصولات داخلی کمک کنند و از یکطرف به دلیل نقشی که به عنوان مادر در خانواده دارند، در ترویج مصرف داخلی موثر باشند. نحوه تولیدات این زنان میتواند برحسب نیازها و سلایقی که زنان دارند، متنوع و متفاوت باشد. از سویی همین زنان هستند که میتوانند بستر متناسب با آموزه های اسلامی را در قالب محیط کار مناسب برای دختران و زنانی که به دلیلی قادر به فعالیت در محیطهای مردانه نیستند، فراهم سازند. با توجه به اینکه اقتصاد دغدغه بزرگ کشورهای اسلامی به شمار میرود و بخش بزرگی از کشورهای اسلامی درگیر فقر و مشکلات توسعه نیافتگی هستند، فعالیت زنان میتواند به پر کردن این خلأها کمک کند، کما اینکه بخش زیادی از اعتماد عمومی به زنان مسلمان، چه در کشورهای اسلامی و چه در سایر کشورهای دنیا، با کار و تلاش اقتصادی زنان جلب خواهد شد.
پرسشی که در این سالها مدام مطرح میشود، این سوال مهم است که چرا زنان جوامع اسلامی علیرغم توانمندیهایی که دارند، نتوانستهاند در معرفی خود آنطور که شایسته جایگاه آنان است، در سرمایه گذاریها و توسعه اقتصادی قدم بردارند؟
نگاهی به وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان در جوامع اسلامی نشان میدهد، وضعیت آشفته سیاسی و اجتماعی در برخی از کشورهای اسلامی مانند عراق، افغانستان، سوریه و… زنان را بیش از مردان درگیر کرده است و این درگیری را میتوان در تعهد زنان به فرزند، همسر، خانواده و ترجیح آن به منافع شخصی مشاهده کرد. زنان در جوامع اسلامی ناخودآگاه به واسطه ارزشهای دیرین اسلامی اولویتهایی برای خود تعریف کردهاند و این اولویتها گاهی برخی از مسائل مانند ورود زنان به سرمایه گذاری و تلاش برای فعالیتهای اقتصادی را در شرایط بحرانی به حاشیه میراند و رسیدگی به این امر مرهون رسیدگی به شرایط کلی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشورهای اسلامی است که البته آن نیز با تکیه بر مشارکت زنان میسر خواهد شد.
اگر بخواهید بر اساس دانش و تجربه خود فرصتهای سرمایه گذاری ویژه به زنان معرفی کنید، چه بسترهایی را مناسب کسب و کار زنان میدانید؟
برخی حوزه ها هستند که زنان میتوانند در آن حیطه به صورت اجرایی وارد عمل شوند؛ به عنوان مثال زنان در حوزه گردشگری بهراحتی میتوانند ضمن مدیریت با جذب سرمایه گذاری در این حوزه به دلیل ابعاد فرهنگی و ظریف آن و هماهنگی با روحیه زنان بسیار راهگشا و پیشرو باشند. همچنین در حوزه سلامت زنان نقش بسزایی را بر عهده دارند. در کشورهای پیشرفته اسلامی زنان پزشک و مدیر سلامت پابهپای مردان در حال کار و پیشرفت هستند؛ در حوزه سلامت به دلیل تاثیر ظرافت و نقش روحیه بیماران و همچنین رسیدگی مضاعف، زنان همواره پیشتاز بودهاند. این حوزه میتواند برای زنان محل مناسب سرمایه گذاری باشد. زنان در کشورهای اسلامی نقشی تعیینکننده در حوزه سلامت خواهند داشت. سرمایه گذاری در سلامت میتواند آینده کشورهای اسلامی را مستقیما تحت تاثیر قرار دهد، ضمن اینکه سلامت زنان در این بین از اهمیت بالایی برخوردار است.
در کشورهای اسلامی و جهان اسلام همچنین به دلیل غنای بالای فرهنگی و گستردگی اقوام و فرهنگها، رنگین کمانی از صنایع دستی و محصولات فرهنگی به پهنای تاریخ وجود دارد. میتوان اذعان داشت آفریننده و مبدع اینها زنان صنعتگر هستند؛ صنایع دستی کشورهای اسلامی ضمن تضارب فرهنگها و عقاید، یک تجارت است. هرگاه زنان در این حوزه ورود کردهاند، آثار بدیع و بینظیری به وجود آمده و ملل اسلامی به هم نزدیکتر شدهاند. این حوزه بسیاری از جذابیتهای سرمایه گذاری را در خود نهفته دارد که در صورت توانمندسازی زنان در این حوزه و ایجاد شرکتها و کنسرسیومهای بین المللی، شاهد حضور پررنگ در یک تجارت پرسود خواهیم بود. بخش مهم دیگر نوآوری، فناوری و تجارت الکترونیک است. حوزه های نوین فناوری اکنون پیش روی زنان جهان اسلام است؛ خوشبختانه زنان و دختران کشورهای اسلامی اکنون اکثرا دارای تحصیلات عالیه هستند؛ حوزه استارتآپها و فناوریهای هایتک اکنون شاهد حضور دختران و زنان دانشمند کشورهای اسلامی است؛ اما تعداد زنان بسیار کمتر از مردان است. زنان میتوانند با همت بالا و ورود به حوزه نوآوری و تجارت الکترونیک، سهم خود را از این بازار جهانی رو به رشد دریافت کنند. محصولات مدیا و تجارت الکترونیک بازار سرمایه گذاری مناسبی است که زنان سهم بسیاری را میتوانند از آن خود کنند. مد و لباس اسلامی نیز از دیگر بخشهایی است که زنان توانایی ورود به آن را دارند. خوشبختانه حوزه مد و لباس اسلامی چند سالی به صورت تقویت شده با مدیریت زنان کشورهای اسلامی در حال پیشرفت و توسعه است؛ سرمایه گذاری در حوزه مد و لباس اسلامی میتواند منجر به تولد برندهای نوظهور و نوآورانه در جهان اسلام شود. این حوزه بکر و دستنخورده فرصتی است بی بدیل و بی همتا برای توانمندسازی زنان، آموزش متخصص و همچنین توسعه و برندینگ که میطلبد زنان کشورهای اسلامی نقش خود را ایفا کنند و از آن سود ببرند.
منبع: ماهنامه دانش بنیان
بدون دیدگاه